انجمن بانیان بهبودی

 

  تاریخچه شیراز شهر راز نامی خیال انگیز
در افسانه ها آمده است که شیراز فرزند تهمورس (از پادشاهان سلسله پیشدادیان) شهر شیراز را تأسیس کرد و نام خود را بدان بخشید. به روایتی دیگر، نام این دیار، "شهرراز" بوده که به اختصار شهر از و شیراز خوانده شده است.
در حالی که بر اساس تحقیقات "تدسکو" شیراز به معنای مرکز انگور خوب است، "ابن حوقل"، جغرافی دان مسلمان قرن چهارم هجری، علت نامگذاری شیراز شباهت این سرزمین به اندرون شیر می داند، چرا که به قول او عموما" خواربار نواحی دیگر بدانجا حمل می شد و از آنجا چیزی به جایی نمی بردند. و بالاخره بنا به نوشته کتاب "صورالاقالیم"، از جهت وجود دام های بسیار در دشت شیراز، آنجا را "شیرساز" نامیده اندباری، بیش از هر چیز نام زیبا و سحرانگیز شیراز که واژه ای فارسی است، بهترین گواه بر این باور است که برخلاف پندار پاره ای از جغرافی دانان مسلمان، تأسیس این شهر به قرن ها قبل از ورود اسلام به ایران باز می گردد، شیراز، هم اکنون نیز در محل تقاطع مهمترین راه های ارتباطی شمال به جنوب و شرق به غرب کشور است و این موقعیت در ادوار قبل از اسلام شاخص تر بوده، چرا که در عهد هخامنشیان، شیراز بر سر راه شوش (پایتخت هخامنشی) به تخت جمشید و پاسارگاد بوده و در عهد ساسانیان راه ارتباطی شهرهای بسیار مهمی چون بیشابور و گور با استخر، از جلگه شیراز می گذشت. در نتیجه مسلم است که چنین محل حاصلخیز و خوش آب و هوایی که در تقاطع مسیرهای مهمی که برشمرده شد، قرار داشته، هرگز خالی از آبادی و سکنه نبوده است. وجود آثار قدیمی مانند قصر ابونصر در حوالی شیراز که قدمت آن به دوره اشکانیان می رسد و نقوش برجسته برم دلک، (در چندکیلومتری شرق قصر ابونصر) که از آثار دوره ساسانی است و قلعه بزرگ بندر (فهندر، پهندر، قهندز، کهندژ) در سمت شرق تنگ سعدی و چند نقش برجسته در دهکده گویم در چهار فرسنگی شمال غرب شیراز و همچنین پیدا شدن سکه هایی در ضمن حفاری های قصر ابونصر، که بر آنها با خط پهلوی نام شیراز نقش بسته است، جملگی بر وجود شهر یا بلوکی به نام شیراز، در همین محل در دوران قبل از اسلام دلالت دارد.
علاوه بر آنچه گفته شد، کاوش های باستان شناسی در تخت جمشید، به سرپرستی کامرون در سال 1314 ه.ش، به پیدایش خشت نبشته هایی انجامید که بر روی چند فقره از آنها نام شیراز مشخص بود. بدین ترتیب می توان احتمال داد، این وادی که در عهد رونق تخت جمشید، آبادی کوچکی بیش نبوده است، بعد از انهدام پایتخت هخامنشیان، سمندروار از دل خاکستر آن دیار برپا خاسته است.
آخرین کلام این که در اشعاری از شاهنامه فردوسی، استاد حماسه سرای طوسی، به مناسبت هایی از شیراز یاد شده، مثلاً راجع به شیراز  در عهد کیانیان آمده استدوهفته در این نیز بخشید مرد

سوم هفته آهنگ شیراز کرد

هیونان فرستاد چندی ز ری

سوی پارس، نزدیک کاوس کی استخری در کتاب مسالک و ممالک که در نیمه اول قرن چهارم هجری تألیف شده است، راجع به آثار و بقایای فرهنگی قبل از اسلام، در شیراز می گوید:
شیراز قلعه ای به نام شاه موبد دارد. وی همچنین از دو آتشکده به نام های کارستان و هرمز در آن سرزمین یاد می کند.
باری در مجموع گفتار استخری که شیراز سیزده ناحیه (طسوج) دارد که در هر کدام از آنها قراء و کشتزارهایی موجود است که متصل به هم قرار گرفته اند. و نیز نظر ابن بلخی که در روزگار ملوک فرس، شیراز ناحیتی بود و حصاری چند بر زمین، می تواند روشنگر قدمت شیراز، به عنوان یک سرزمین مسکون آباد (و نه یک شهر بزرگ) باشد... .خواجه شمس الدین محمد شیرزای که از نام آورترین شعرا و عرفای ایران زمین می‏باشد به سال 726 هجری قمری در شیراز متولد شد و در سال 791 هجری قمری در گذشت.
حافظ از همان ابتدا مورد احترام و تقدیس مسلمانان قرار گرفت و با وجود این که  قبر او در ابتدا ساده و بی‏تکلف بود مورد زیارت مشتاقان قرار گرفت. تاورنیه که در دوره صفوی از این مکان دیدن کرده است، می‏نویسد:
"یک قبرستان دیده می‏شود که اطرافش محصور است و در وسط آن، رو به قبله،  یک مقبره واقع شده که زیارتگاه دراویش و مردمان مقدس است که به آنجا می‏آیند و نماز می‏خوانند و آن مدفن حافظ است که ایرانی‏ها او را بسیار احترام می‏گذارند."
آرامگاه حافظ در ابتدای خیابان خرابات، پایین‏تر از دروازه قرآن قرار دارد. بنای اصلی آرامگاه حافظ، از آثار کریم خان زند و مربوط به سال 1187 هجری قمری بوده که در وسط ایوانی با چهار ستون قرار داشته که از دو جانب شمال و جنوب گشاد بوده است و در دو سمت آن، دو اتاق بنا کرده بوده‏اند.
قبر حافظ، خارج از این بنا در وسط قبرستان و در پشت آن قرار داشته و در ادوار بعدی ، نرده ‏های آهنی در اطراف قبر گذاشته بوده‏اند که صورت مناسبی نداشته است. 
از سال 1314تا 1317هجری شمسی بارگاه حافظ، از طرف وزرات فرهنگ به صورتی که اکنون موجود است، در آمد.
سنگ حوضهای آبینه کریم خانی که ضمن امتداد خیابان زند شیراز خراب گردید، به محوطه آرامگاه منتقل گردید و در حوضهای آنجا کار گذاشته شد و با حفظ چهار ستون اصلی بنای قدیمی، 16 ستون یکپارچه سنگی نظیر آنها تهیه کردند
و ایوان بزرگ بیست ستونی کنونی را به طول 56 متر با تزیینات نقاشی،  گچبری و کاشیکاری تماماً به سبک قدیم و اصیل شیراز ایجاد کردند. 
بنای اصلی آرامگاه نیز به صورت سکویی با هشت ستون سنگی یکپارچه و سقف مسین و تزئینات کاشیکاری و  اشعار در محل قبر و محاذی وسط ایوان بزرگ در باغ دوم ایجاد گردید و سنگ قبر قدیم در محل خود باقی ماند. قسمت جلوی آرامگاه حافظ دارای درختهای نارنج و دو حوض مربع مستطیل است. قبر خواجه در وسط این قسمت قرار دارد. 
که قریب یک متر از زمین بلندتر است و گنبد آن از داخل دارای کاشیکاری معرق بسیار زیبایی است. 
در زیر گنبد این غزل حافظ را روی کاشی نوشته‏اند:
حجاب چهره جان می‏شود غبار تنم 
خوشا دمی که از این چهره پرده بر فکنم 
قسمت جنوبی آرامگاه دارای دو باغچه زیباست 
که دور آنها گل کاری و چمن کاری است و وسط آنها، دو حوض مربع مستطیل بزرگ است و طرفین حیاط، دو نارنجستان خرم و مفصل قرار دارد.
در جوار مزار حافظ، عده زیادی از دانشمندان، علما و شاعران مدفونند؛ از جمله: شیخ محمد اهلی (متوفا به سال 942 هـ.ق) 
میرزا نصیر، ملقب به فرصت الدوله (1271 ـ 1339هـ.ق) قاسم خان والی (متوفا به سال 1289 هـ.ق) حجت الاسلام آقا سید مجتهد کازرونی (متوفا به سال 1342 هـ.ق) آقا محمد هاشم ذهبی، از بزرگان عرفانی سلسله ذهبیه؛ سالار جنگ، شاعر معاصر (متوفا به سال 1325 هـ.ش)
حجت الاسلام مرحوم حاج شیخ مهدی کجوری، (متوفا به سال 1293 هـ.ق) میرزا نظام الدین دستغیب (متوفا به سال 1030 هـ.ق) حجت الاسلام سید جامع محمد علی مجتهد کازرونی (متوفا به سال 1333 هـ.ش).
زمین پشت دیوار غربی حیاط شمالی حافظیه به مقبره دانشمندان اختصاص یافته است. مشاهیر شیرازحافظ شیرازی  سعدی شیرازی ملاصدرای شیرازی  وصال شیرازی  فرصت الدوله شیرازیکریم خان زند  بابا کوهی  اهلی شیرازی  قاآنی شیرازی عرفی شیرازی و بیدل شیرازی   

 

 

مراکز باستانی و تاریخی قصر ابونصر (تخت ابونصر)در 6 کیلومتری شرق شیراز بر بالای یک تپه بقایای بناها و یک حصار سنگی دیوارهای آجری ساختمانهای خشتی وآستانه های سنگی فرو افتاده دیده می شود.بر اساس کاوشهای انجام شده دراین محل نمونه های سفال وقطعات ظروف سنگی عهد هخامنشی را با سکه ها و آثاری دیگر از عهد سلوکی , اشکانی و ساسانی کشف کرده اند. بر پایه این کشفیات معلوم شد که در عهد اشکانیان بنایی محکم و محصور در آنجا احداث شده و در زمان ساسانیان هم مورد استفاده کامل بوده است . عمارت باغ ایلخانیباغ ایلخانی از بناهای محمد قلی خان , ایلخان قشقایی است که در محله میدان شاه واقع شده است. این باغ یکی از فضاهای سبز دوره قاجاریه است که ساختمان کهنسال وعمارت قدیمی و دیدنی دارد . در محوطه این باغ یک عمارت کلاه فرنگی وجود دارد. عمارت باغ نشاطاین بنا در ضلع شمالی پل عباسی و در میان فضایی سبز و گسترده قرار گرفته و مقر حکومت لار پس از دوران صفویه بوده است . مساحت قصر این باغ 35×135 متر است . این بنا که از ساختمانهای زیبا و بسیار دیدنی عصر صفویه است و هم اکنون از نظر حفظ و نگهداری در وضعی نامطلوب قرار دارد. عمارت کلاه فرنگی باغ نظراین باغ با انبوه درختان سر به فلک کشیده سرو و نارنج در سال های پیش از سلطنت کریمخان زند احداث شده است. کریمخان عمارت کلاه فرنگی, ارگ, دبوانخانه و بعضی از ساختمانهای دیگر را در آن محوطه بنا کرد. در دوره قاجار نیز حسین علی میرزای فرمانفرما عمارتی در نزدیکی عمارت خورشید احداث کرد. در وسط باغ نظر که به باغ موزه نیز مشهور است عمارت هشت ضلعی بسیار زیبایی ساخته شده که به کلاه فرنگی مشهور است . قبر مادر نادر شاهدر ضلع شرقی قلعه اژدها پیکر و بر یک سطح مرتفع مشرف به شهر ,بقایایی از قلعه ای تاریخی به جا مانده که به قبر  مادر نادر شاه مشهور است.  دیوارهای خارجی ساختمان مربع شکل و به ابعاد 5/4×5/4 متر است .ارتفاع این ساختمان 9 متر می باشد . مدرسه خانبنای تاریخی مدرسه خان در شهر شیراز قرار گرفته است . این بنای تاریخی مدرسه ای  وسیع و دلباز است که در دوران سلطنت شاه عباس کبیر به وسیله الله وردیخان والی فارس و فرزند او امامقلی خان ساخته شده است . مدرسه آقاباباخاناین بنا از بناهای دوره قاجاریه است که در محله درب شاهزاده در جنب بازار  وکیل و مسجد جامع قرار دارد و شالوده آن از کریمخان زند است . آغاز بنای مدرسه توسط مرحوم حاجی محمد حسین خان صدر اعظم اصفهانی صورت گرفته و مرحوم آقا  باباخان حسین در حدود سال 1240 بنای مدرسه را تمام کرده است . عمارت دیوانخانهدر نزدیکی ارگ کریمخانی‌, عمارتی وجود دارد که در گذشته عمارت دیوانخانه کریمخان زند بود و هم اکنون تنها عمارت سابق آن در قسمت شمالی باقی مانده است. این عمارت شامل یک تالار وسیع با سقفی بلند است که در گذشته دو ستون مرمر در جلو آن قرار داشت, اما آغا محمد خان قاجار آن دو ستون را به تهدان برد و به جای آنها دو ستون چوبی نصب کرد. آرامگاه حافظ حافظ از نام آورترین شعرا و عرفای ایران زمین است که در سال 726 هجری قمری در شیراز متولد شد و در سال 791  هجری قمری به سرای باقی شتافت . آرامگاه حافظ در مکانی به نام حافظیه در شمال شهر شیراز قرار گرفته دارد. آرامگاه سعدی سعدی نویسنده وسخن سرای بزرگ قرن هفتم هجری قمری در شیراز متولد شد و در آنجا و نظامیه بغداد به تحصیل پرداخت و سپس سفری طولانی به بین النهرین‌, شام حجاز و شمال آفریقا کرد. و پس از کسب تجارب فراوان به شیراز باز گشت .آرامگاه شیخ اجل معروف به سعدی, در تنگ سعدی و در قریه ای به همین نام واقع شده است . هم اکنون این قریه با اتصال به شهر به شهرک سعدی معروف است. سعدی در سالهای بین 695-691 هجری قمری وفات یافت . آرامگاه خواجوی کرمانیخواجوی کرمانی در 689 هجری قمری در کرمان متولد ودر753 در شیراز وفات یافت .آرامگاه کمال الدین ابولعطاء متخلص به خواجوی (753-689 هق) در تنگ الله اکبر ودر جوار دروازه  قرآن شیراز  قرار دارد. آرامگاه وصافآرامگاه وصاف ,نویسندهء تاریخ وصاف در ضلع شمالی آرامگاه حافظ قرارگرفته است. آرامگاه کوروش کبیردر مسیر جاده اصفهان-شیراز در دشت مرغاب ,آرامگاه کوروش کبیر قرار گرفته است. بنای آرامگاه مشتمل بر اتاقی چهار گوش است که برفراز یک سکوی شش طبقه قرار دارد. زیر سقف اتاق تا سطح بالای بام آرامگاه , در حدود سه متر فاصله دارد و دراین فاصله , محل دو قبر تعبیه شده است که یکی را خوابگاه ابدی کوروش و دیگری را مدفن همسر او (کامان وان) مادر کمبوجیه دانسته اند . باغ گلشناین باغ در منتهی الیه خیابان عفیف آباد واقع شده است .حدود 127 هزار متر مربع مساحت دارد و از زیباترین باغ های تاریخی شیراز است . باغ گلشن در عصر صفویه از باغ های آباد و مهم شیراز به شمار می آمد و گردشگاه حکمرانان و پادشاهان بود.عمارت دو طبقه وسط باغ, آب نماها و زیرزمین های کاشی کاری شده از دیدنی های این باغ هستند. مالکیت این باغ هم اکنون در دست وزارت دفاع می باشد و به حوزه نظامی تبدیل شده است. عمارت , چاپخانه و حمام ابن باغ بسیار جذاب ودیدنی است . باغ ارمبه عنوان یکی از زیباترین باغهای ایران در استان فارس قرار دارد. وجه تسمیه این باغ عمارت و باغی بزرگ است که به فرمان شداد پسر عماد فرمانروای عربستان جنوبی به منظور رقابت با بهشت ساخته شد. این باغ با انواع گلهای زینتی و گونه های گیاهی, باغ گیاه شناسی دانشگاه شیراز است . باغ دلگشااین باغ یکی از باغهای تاریخی شیراز است که در نزدیکی آرامگاه سعدی واقع شده است . سابقه آبادانی  و رونق باغ دلگشا به دوران پیش از اسلام و به دوره حکومت ساسانیان نسبت داده می شود. این باغ 7/5 هکتار مساحت دارد و هم اکنون از گردشگاه های دیدنی شیراز است . باغ چهل تندر مساحتی کوتاه از  شمال حافظیه , محوطه ای مشجر وبا صفا وجود دارد که دارای چهل سنگ مزار هم اندازه است .قدمت این باغ به عهد کریم خان زند می رسد و گورهای داخل محوطه باغ نیز به نیمه دوه قرن 13 هجری مربوط اسـت. باغ هفت تنکمی بالاتر از باغ چهل تن, محوطه پر درخت دیگری به نام هفت تن با ایوان و بنای زیبایی وجود دارد. آرامگاه شاه شجاع شهریار آل مظفر , ممدوح و خواجه حافظ و متوفی به سال 776 هجری در این باغ قرار دارد. باغ جهان نمادر شهر شیراز در کنار خیابان دروازه قرآن باغی به نام جهان نما که از آثار بازمانده از دوران کریمخان زند می باشد وجود دارد . دیوار آجری با نمای ساده آن از بیرون نمایان است و درون آن باغ وعمارتی نظیر عمارت کلاه فرنگی با چهار حوض و محوطه ای وسیع که شبیه باغ موزه پارس است , قرار دارد. باغ تختاین باغ درشمال شهر شیراز در دامنه کوه بابا کوهی قرار گرفته است. اساس اولیه بنا در سال 480 هجری به همت اتابک قراچه گذارده شد و به نام تخت قراچه موسوم است. در زمان آقا محمد خان قاجار (1260هجری) محوطه و بنای جدیدی احداث کردند که به تخت قاجار معروف است. در حال  حاضر این باغ قسمتی از یک پادگان نظامی است . باغ و پارک سعدیروبروی باغ جهان نما , باغی مصفا با یک عمارت قدیمی از آثار حسینعلی میرزا , فرزند فتحعلی شاه وجود دارد که حوض بزرگ آب وحجاری های ازاره جلو عمارت آن به سبک قدیم حفظ شده است . باغ کنونی قسمت کوچکی از باغ اصلی قدیمی است . ارگ کریمخانیارگ کریمخانی در حقیقت اندرونی و قصر سلطنتی سلسله زندیه در شهر شیراز بود . این ارگ به شکل قلعه آجری با دیواره های بلند ساخته شده که در هر چهار گوشه آن برجی بزرگ بر پا است .ساختمان شهر بانی در مقابل این ارگ ساخته شده و از خود ارگ از سال 1350-1315 به عنوان زندان شهربانی استفاده می شد.بخشی از تالارها و اتاقهای مرمت شده آن نمونه ای زیبا از سبک معماری دوران زندیه را نشان می دهند . قلعه اژدها پیکراین قلعه روی یک سطح مرتفع در غرب شهر شیراز قرار گرفته است و طول و عرض آن به تر تیب 700 متر و 170 متر است .قلعه از سه بخش دیوار سنگی , حاطی , قلعه بالایی و میانی تشکیل شده است و قدمت آن با توجه به یافته های موجود به دوره پیش از اسلام میرسد. قلعه تا یک قرن پیش مسکونی بوده است و در زمان سلطنت رضا شاه بمباران شد. قلعه ککها در 6 کیلومتری شرق دشت رزم جاوید ,‌دره ای به نام تنگ سام وجود دارد که قلعه ککا یکی از آثار باستانی مهم آن است. این قلعه در 8 کیلومتری شمال روستای کوهستانی کلگه شیراز و در حصار تنگه های عنا و سه جک قرار دارد .قلعه یاد شده را از اقلاع اسماعیلیه می دانند و قدمت آن به قرن ششم هجری می رسد. حمام باغ نشاطدرضلع شمالی باغ نشاط , حمام قصر که احتمالا“  همزمان با آن بنا شده است قرار دارد.نقاشی های دیوارهای آن با ظرافتی خاص ترسیم شده اند و اینک نیازمند باز سازی و مرمت می باشند . حمام وکیلدرجنب مسجد وکیل , حمام وکیل قرارگرفته است که بر اثر تغییر وصع حمام های عمومی تا حدی از صورت اصلی خارج شده است. حمام وکیل مانند بازار و مسجد وکیل به دوره زندیه مربوط است . آتشکده پاسارگاددر فاصله 1500 متری از کاخ اختصاصی کوروش , در قسمت شرقی دشت مرغاب دو تخته سنگ بزرگ سفید در مجاورت تپه کوتاه خاکی به فاسله 9 کیلومتر از یکدیگر قرار گرفته اند .این دو تخته سنگ را آتشگاه یا قربانگاه پاسارگاد می دانند. آتشکده صمیکاناین آتشگاه در 140 کیلومتری جنوب شیراز و در مسیر جاده ای متعلق به عهد ساسانیان قرار داشته و متعلق به همان دوره است.          

صنایع دستی شیراز، محبوبیت خاصی در بین گردشگران ایرانی و خارجی دارند و نمادی از زیبایی های شهر شیراز هستند. با گذر از بازارهای قدیمی شیراز،مانند بازار وکیل،آثار هنری زیبایی،که توسط هنرمندان خوش ذوق شیرازی ساخته شده به چشم میخورد، که در شهر شیراز و حومه آن تولید می شوند. عشایر و روستاییان استان فارس، آثاری هنر و صنایع دستی زیبایی را خلق می کنند که محل عرضه ی آن ها شهر شیراز است. از شاخص ترین صنایع دستی شیراز که زبانزد عام و خاص هستند، میتوانم به قالی، گلیم، گبه، جاجیم، خاتم کاری، منبت کاری اشاره کنم. که در ادامه شرح مختصری از هر کدام آورده ام.
دیگر صنایع دستی شیراز عبارتند از:

• سفالگری
  
• مینیاتور
  
• رند (نوعی گلیم)
  
• منبت کاری
  
• قلمزنی
  
• شیشه کاری
  
• رنگرزی
  

گلیم شیراز

گلیم، نوعی کف پوش گرم و نرمی می باشد که توسط دار، از پشم گوسفند و بز یا نخ ابریشمی بافته می شود. همچنین یکی از اولین دست بافته های بشر بشمار می آید. قدیمی ترین گلیم موجود در ایران به دوران اشکانیان باز می گردد.
استان فارس در زمینه بافت گلیم از شهرت خاصی برخوردار است. یکی از فعالیت های زنان و دختران روستایی و عشایر قشقایی بافت گلیم است. بافندگان، برای بافت گلیم، از نقشه های خاصی استفاده نمی کنند و بیشتر یک مدل ذهنی است که از نسل های پیشین، سینه به سینه انتقال یافته است، و تنها یکسری تغییرات جزئی در چارچوب آداب و رسوم داشته اند. با ورود هنر گلیم بافی به شهرها تا حدودی بافت گلیم با نقشه های معین انجام می شد.
گلیم قشقایی که براحتی در بازار های شیراز یافت می شود، یکی از محبوب ترین صنایع دستی شیراز بشمار می آید، که مورد توجه ایرانیان و توریستان خارجی است. از گیلم بعنوان وسیله ای تزیینی، کف پوش، روانداز، کیسه ، خورجین و … استفاده می شود.

فرش و قالی شیراز

در تجارت فرش، تمام قالی های بافته شده در استان فارس به قالی شیراز معروفند. قالی و فرش شیراز محبوبیت و شهرت جهانی دارد. قالی نوعی کف پوش است، که از الیاف پنبه ای یا پشم و بعضی اوقات ابریشم بافته می شود. در استان فارس بافندگی، هنر روستائیان و عشایر است. یکی از فعالیت های عمده ی عشایر قشقایی و ایل خمسه، بافتن قالی است. قالی های شیراز از لحاظ مشخصات فنی مانند نوع گره، چله کشی، دار، رجشمار، ابعاد، نحوه ی پود کشی منحصر بفرد هستند.
از نظر ویژگی های ظاهری به دو نوع اصلی تقسیم می شود:

• فرش هایی که توسط عشایر بافته می شوند و طرح آن ها یک نقشه ذهنی، و بیشتر اشکال هندسی ذهنی هستند، همچنین کمتر دستخوش تغییر شده اند.
  
• فرش هایی که طرح آن ها منظم، منسجم، متقارن و ذهنی بافی کمتر است. بجای طرح های هندسی از شاخ و برگ، گل و گیاه، استفاده می شود. رایج ترین نقش هایی که می توانیم ببینیم ماهی درهم، بته ای، گیاهی و افشان است.
  

علاوه بر دو نوع معرفی شده نقش هایی همچون وزیر مخصوص، قالی های عکسی و تخت جمشید در شیراز به چشم میخورند. رنگ های استفاده شده در قالی شیراز غالبا لاکی، صورتی، سرخابی، ارغوانی، قهوه ای، سفید، دوغی، طلایی، آبی، سرمه ای، انواع سبز و زرد می باشد.
برای دیدن فرش های گرانبهای استان فارس می توانیم سری به موزه های شیراز بزنیم و از نزدیک این آثار فاخر را ببینیم.

گبه شیراز

گبه یکی دیگر از دست بافته هایی است، که عشایر فارس برای مصرف خود می بافند. گبه نوعی قالی از جنس پشم چهارپایان و پرزهایی به طول حداقل یک سانتی متر و سه تا هشت پود در هر ردیف است. یکی از تفاوت های گبه با قالی در اندازه ی همین پرزها و تعداد پودها می باشد.
گبه از نظر اندازه به سه دسته تقسیم می شود:

• گبه در اندازه ی فرش
  
• گبه د راندازه ی قالیچه
  
• گبه در اندازه ی پتو
  

که با توجه به نوع مصرف اختلافات جزئی در بافت دارند.
گبه های قشقایی معمولا تنوع بسیاری در رنگ و نقش دارند، بر خلاف گبه های سایر نقاط ایران که خود رنگ هستند. گاهی گبه های شیراز ، با ترکیب رنگ های محدود به چشم می خورند. نقش و طرح گبه میراثی از گذشتگان و یا ابداعی است. شیر طرح محبوب عشایر قشقایی شیراز است، که از لحاظ باستانی اهمیت زیادی دارد و نماد جوانمردی است. همچنین الهام گرفته از حضور شیر، در دشت های اطرافشان می باشد. دیگر طرح های استفاده شده ترنج، ستاره، لچک، نقش خشتی، نقش حیوانات و…. است.
این گبه های زیبا را می توانیم با اندازه های 100*200 و 200*115 در بازار های شیراز ببینیم و بعنوان یادگاری صنایع دستی شیراز برای خود و عزیزانمان ببریم.

جاجیم شیراز

با عبور از بازار قدیم شیراز کیف وکفش ها، روانداز و پارچه هایی می بینیم که به آن ها جاجیم می گویند. عشایر معمولا جاجیم را برای پوشاندن اثاثیه و رختخواب های خود می بافند و از این رو نام محلی آن «پوشن» است. جاجیم شیراز در رنگ های مختلف بافته می شود و در بافتشان بیشتر رنگ های روشن بکار برده می شود.
نقش های بکار رفته در جاجیم های شیراز شطرنجی، کنگره، حوض، لوزی و … هستند. در این میان دست بافته هایی به چشم می خورد بصورت گل برجسته و سوزنی که خاص عشایر فارس است، شباهت بسیاری با گلیم ها دارند با این فرق که قسمت هایی از آن ها برجسته است.

خاتم کاری شیراز

هنر خاتم کاری در ایران ریشه ای کهن دارد. خاتم کاری هنر اکثر شهرهای ایران است، ولی شیراز در این زمینه زبانزد خاص و عام است. میتوان یکی از ارزشمندترین صنایع دستی شیراز را خاتم کاری دانست. علت برتری خاتم های شیراز تفاوت در مراحل انجام کار است. قدمت این هنر به دوران صفوی باز میگردد و بهترین نمونه آن مسجد جامع عقیق شیراز می باشد.
خاتم سازی نوعی هنر ظریف است، که سطح اشیای چوبی را با مثلث های کوچک به شکل موزائیک می آرایند. مواد اولیه ی خاتم سازی چوب، عاج، استخوان، برنج و طلا است. هر چه دقت، ظرافت این طرح ها بیشتر باشد و منظم تر باشند خاتم مرغوب تر است. فاکتور دیگر تاثیر گذار بر مرغوبیت خاتم کاری، کیفیت مواد اولیه کار است. مرغوبترین خاتم ها «پره وارو» و «سیم» هستند.
بسیاری از توریستان به دنبال این صنایع دستی شیراز هستند که معمولا بروی جعبه طلا ، جعبه ارایشی، قاب عکس و آینه و .. بکار رفته است.

منبت کاری شیراز

منبت کاری در شیراز رونق بسیاری دارد. هنر کنده کاری و طراحی بر اساس یک نقشه مشخص بر روی چوب را منبت کاری می گویند. این هنر در شهر آباده از استان فارس قدمت طولانی دارد، بطوری که با توجه به آنچه درباره گذشته تخت جمشد آمده، حاکی از آن است که ستون های تخت جمشید توسط تیرهای چوبی منبت کاری پوشیده شده اما طعمه آتش شده اند. منبت با توجه به قابلیت هایی که دارد میتواند یک چوب ساده را به یک وسیله زیبای تزیینی تبدیل کند و ارزش آن را چند برابر نماید. این هنر زیبا را میتوانیم بر روی ظروف، مبلمان، صفحات شطرنج، میز و جعبه ها مختلف ببینیم. حتی منبت در هنرهای حجاری و گچ بری هم استفاده شده است.


منبع : نشاط آوران