کاوش های باستان شناسی پیرامون حرم مطهر، ضمن تائید این که در صدر اسلام در جایگاه مضجع شریف بنا ها و عماراتی وجود داشته این احتمال را تقویت می نماید که آن ابنیه برروی تپه ای به بلندای حدود 10 متر قرار داشته است.

مقارن با دورن تیموری و حکمرانی شاهرخ عمران و توسعه مشهدالرضا اوج گرفت و به صورت شهری مهم پیرامون مضجع حضرت رضا(ع) و نوغان درآمد.
سیمای پیشین محله های قدیمی مشهد

حافظ ابرو مورخ و جغرافیانگار عر تیموری محله های مشهد را به نام های کاریز، سناباد، چاه نو، دستجرد، منصوریه، ابوبکرآباد، پس باره ذکر می کند. یکی از سیاحان اروپایی که در سال 1822م به مشهد مسافرت کرده مجموع این شهر را 32 محله معرفی نموده است. به رغم آن صنیع الدوله در سال 1300ق می نویسد: شهر مشهد در این زمان شش محله بزرگ و ده محله کوچک دارد که محلات بزرگ آن شامل خیابان علیا، خیابان سفلی، سراب، عیدگاه، چهارباغ و نوغان و محله های کوچک: پاچنار، ارگ، سرسوق، سرحوضان، جدیدها، مرویها و ... بوده است.

روی هم رفته از شش محله سراب، سرشور، عیدگاه، پایین خیابان ،نوغان و بالا خیابان، دو محله نوغان و سراب قدیمی تر از بقیه هستند. محلات سرشور و عیدگاه هم از نظر قدمت پس از نوغان و سراب قرار دارند.

دو محله بالا خیابان و پایین خیابان هم که جدیدتر هستند در زمان احداث مشهد(در آغاز سده یازدهم هجری) به این نام شهرت یافته اند. بعدها مقارن با حکومت پهلوی به تدریج با ورود وسائط نقلیه نیاز تغییرات جدید شهری احساس شد تا این که " خیابان فلکه شمالی" در سال 1308ش به کوشش اسدی نایب التولیه آستان قدس برگرد بارگاه حضرت رضا(ع) احداث شد و سپس خیابان های دیگری به شهر افزوده شد.

---

راه ارتباطی بین نوغان و سناباد و توس در قرن اول و دوم هجری از هر كجا كه می‌گذشت بدون شك پس از مدفون شدن پیكر مطهر امام رضا (ع) در باغ حمیدبن‌قحطبه كه بین نوغان ،‌سناباد و توس واقع بود از كنار مدفن حضرت انتخاب گردید و این مسیر در طول زمان به صورت یك گذرگاه زیارتی ، تجارتی بنام " بازار " درآمد چون زیارتگاهها همیشه از مراكز تجاری پررونق زمان بوده است می‌توان بازار سناباد توس را از قدیمی‌ترین بازارهای ایران دانست .

این بازاردرطول زمان دستخوش تغییراتی شد و طی سه نوبت به چندین بخش تقسیم گردید. نخستین بار در زمان شاه عباس بزرگ با احداث صحن عتیق رضوی بازارسراسری مشهد به دو پاره تقسیم شد و در دو سوی ضلع شمالی و جنوبی آن صحن واقع گردید. دومین بار در سال 1380 ش با احداث فلكه حضرت بازار سراسری مشهد مجدداً تقسیم شد و این بار با پدیدآمدن رقیب اقتصادی جدیدی به نام خیابان از اعتبار سنتی بازار كاسته شد. سومین مرتبه در سال 1331 ش احداث خیابان خسروی نو سبب جدایی و كوچك شدن بازار سراسری مشهد گردید.

و بالاخره درسال 1353 ش به علت طرح توسعه اطراف فلكه حضرت قسمت‌های مركزی بازارباستانی مشهد تخریب ، تسطیح و برای تلطیف هوا به فضای سبز تبدیل گردید و در پی آن در بعد از انقلاب باقی مانده بازار قدیم مشهد با ادامه طرح توسعه تماماً از بین رفت . در واقع قبل از احداث بالا خیابان در زمان شاه عباس بازار باستانی مشهد تنها راه ارتباطی و معبر وسیع بین محله قدیم نوغان و محله جدید و اعیان نشین چهارباغ بود.