گل مریم گیاهی است چندساله با گلی سفیدرنگ و خوشبو که عصارهٔ آن در عطرسازی استفاده می‌شود. در زبان انگلیسی آن را tuberose می‌گویند که از واژهٔ لاتین tuberosa به معنی ورم یا غده گرفته شده‌است. گل مریم در هندوستان دارای اهمیت ویژه‌ای است و در مراسم عروسی، عزا و آیین‌های مذهبی استفاده می‌شود.در ایران نیز این گل به صورت تجارتی تولید می شود.گل مریمی که در ایران تولید می شود به دلیل معطر بودن آن در دنیا منحصر بفرداست و به دلیل همین مزیت در دنیا جایگاه ویژه ای دارد و هر ساله مقدار زیادی از این نوع گل به سراسر جهان وبخصوص به اروپا صادر می شود.
گیاهی است بسیار معطر به طوری که اگر شب آنرا دراطاق خواب بگذارند خطرناک می باشد .درسطح زمین برگها به صورت ذرت قرار گرفته اند واز وسط آنها ساقه گل دهنده ای به طول 80سانتی متر بیرون می آید .سه چهارم این ساقه ازبرگهای کوتاه پوشیده ودر انتهای آن گلهای سفیدبه طور خوشه ای قرار گرفته اند .گلبرگها تقریبا گوشتی وستاره ای شکل می باشند .گلها ممکن است کم پر ویاپر پرباشند.
گلدهی:گل مریم بسته به فصل کاشت، در بهار، تابستان، پاییز و یا زمستان گل می دهد. در حالت عادی پیازی که در بهار کشت شده، گلدهی آن از اواسط تابستان شروع می شود که برحسب رقم گلدهی می تواند تا اواسط پائیز ادامه یابد. در مناطقی که زمستان زیاد سرد نیست و فصل سرما زود شروع نمی شود می توان پیاز مریم را در بهار دیرتر کاشت تا گیاهان در اوایل پائیز گل بدهند. برای تولید گل مریم در فصل سرما می توان از گلخانه ای با دمای حدود 18-16 درجه سانتیگراد استفاده نمود که پیازها پس از 8 هفته به گل خواهند نشست.
خاک :خاک مریم باید سبک ، شنی ، حاصلخیز و با زهکشی خوب باشد.pH مناسب خاک برای کاشت گل مریم 7-6 می باشد. در صورتی که خاک سنگین باشد برای داشتن رشد غده ای خوب لازم است ابتدا خاک اصلاح شود.
آبیاری:در طول دوره رشد، رطوبت خاک باید حفظ شود اگر خاک خشک باشد شاخ و برگ گیاه به رنگ، سبز یا آبی تیره در آمده و به علاوه کیفیت گل هم پایین می آید. مقدار آب لازم و دوره آبیاری به آب و هوا ، نوع خاک و میزان بارندگی بستگی دارد. در آبیاری مریم نباید زیاده روی کرد چون این گیاه به رطوبت حساس است. در خوزستان در فصل های بهار و تابستان آبیاری باید 4-3 روز در میان انجام شود و در فصل های پائیز و زمستان به صورت یک هفته در میان و در نهایت باید هر 15 روز یک بار باید گل مریم آبیاری شود.
دما:پیاز مریم به سرما حساس بوده و در زمستان باید از خاک خارج گردیده و در انبار نگهداری شود. اگر دمای هوا در فضای باز، بین 30-20 درجه سانتیگراد باشد میزان تولید پیاز به بالاترین مقدار خود می رسد. دمای بهینه نگهداری بوته مریم 5/29-5/15 درجه سانتیگراد می باشد و چون گیاه به سرما حساس است دمای پائین 10 درجه سانتیگراد به آن آسیب می رساند.
نیاز نوری : گل مریم نیاز به نور زیاد و کامل دارد و هرگز در سایه قادر به رشد نمی باشد.
روشهای کاشت مریم
در زمین و یا گلدان )
1- کشت در زمین:تاریخ کاشت به اندازه پیازچه ها بستگی دارد. محل کاشت مریم باید مکانی کاملا آفتابی و دور از باد باشد. برای کاشت ردیفی با استفاده از فارور زمین را به صورت جوی پشته در می آورند. عمق کاشت باید طوری باشد که قسمت بالای پیاز به مقدار بسیار کمی با خاک پوشانده شود، بطوریکه نوک پیاز هم سطح خاک باشد. پیازچه های ریز بصورت سطحی به فاصله 20-15 سانتیمتر از هم کاشته می شوند و پیازچه های درشت، عمیق تر و به فواصل 25-20 سانتیمتر از یکدیگر کاشته می شوند. بعد از کاشت باید فوری آبیاری انجام شوند. در هنگام کاشت باید پیازهای درشت و رسیده را انتخاب نمود. پیازها را در بهار موقعی که هوا گرم می شود می کارند. گیاهان در هوای آزاد، در تابستان گل خواهند داد ولی اگر هدف تغییر دادن زمان گل دادن آنها باشد پیازها را در زمان های مختلف میتوان کاشت. چنانچه پیازها در فصل پاییز کشت شوند لازم است آنها را تا موقع کاشت، در انبار خنک در دمای 5/4 درجه سانتیگراد نگهداری نمود تا از جوانه زدن آنها جلوگیری شود.
2- روش کاشت در گلدان:برای کاشتن گل مریم در گلدان باید پیازهائی را که گل نداده اند، جدا کرده و آنها را در گلدان مملو از خاک تازه، مخلوط با خاک برگ، کاشت و در گلخانه سرد و یا در اتاق، بدون اینکه گلدانها را آبیاری کنند تا اواسط اسفند نگاهداری نمایند.
تغذیه: برای تولید گل مرغوب، گیاه به مواد غذایی زیادی نیاز دارد. کودهای پایه ( N.P.K) شامل: kg250 فسفات آمونیوم، kg160 سولفات پتاسیم و kg 165 اوره قبل از کاشت به هر هکتار زمین اضافه می شود. چون پیاز علاقه به کود دارد نباید زیاد عمیق کاشته شود عمق 3 سانتی متر کافی است و پس از سبز شدن هرچه به پیاز کود داده شود بهتر است. کودهای فسفره و ازته به صورت سرک همراه آب آبیاری و یا به صورت محلول پاشی 60-30 روز پس از کاشت مصرف می شوند کودهای میکرو، سکوسترون آهن و کودهای مایع نیز به صورت محلول پاشی و همراه آب آبیاری استفاده می شوند.
کمبود ازت و فسفر باعث کم شدن تعداد برگها می شود در حالی که زیادی این دو عنصر باعث افزایش تشکیل پیاز و تعداد آنها می گردد. ازت باعث زیاد شدن تولید پیازچه هائی که کمتر از 2 سانتیمتر قطر دارند می شود ولی بر تعداد پیازهای گل دهنده اثری ندارد. مصرف کودهای آلی به تنهائی، باعث ازدیاد تولید غده های بزرگتر از 6 سانتیمتر می شود. به منظور تولید پیاز های درشت گل دهنده لازم است گیاه به مقدار کافی پتاسیم دریافت کند. در پرورش گل مریم از کود مرغی به مقدار 1 تا 2 تن در هکتار نیز استفاده می کنند. این کود همراه با آب آبیاری به زمین اضافه می شود. ابتدا کود مرغی را در گودالها و حوضچه های بزرگ با آب مخلوط می کنند که بعد از انجام عمل تخمیر ، شیره ای بدست می آید (شیره کود) که از آن برای تغذیه گیاه استفاده می کنند.
برداشت :90 تا 100 روز بعد از کاشت پیاز، گل مریم آماده برداشت است. برداشت گل برای مصارف بازارهای دوردست، زمانی انجام می گیرد که پائین ترین جفت گلچه ( 2-1 گلچه انتهائی) باز شده باشند و برای مصارف محلی وقتی برداشت گل انجام می شود که نیمی از گلچه ها باز شده اند.
آفات ، بیماری ها و علف های هرز مهم :
کنه ها از جمله آفات مهم گل مریم هستند و در شرایطی که فاصله کاشت خیلی کم و تراکم کشت بالا باشد به گل مریم خسارت وارد کرده و باعث قهوه ای شدن جوانه انتهائی می شوند. تریپس ها و شته ها نیز از جمله آفات مهم این گل محسوب میشوند.
برخی علف های هرز مانند اویارسلام، پنیرک و پیچک هم به گل مریم خسارت وارد می کنند که لازم است به منظور جلوگیری از خسارات آنها، این علف ها به وسیله کارگر در دو تا سه مرحله وجین شوند. اگر میزان آلودگی مزرعه زیاد باشد تا چهار نوبت هم وجین علف های هرز انجام می شود.
نکات:
- دمای مناسب برای نگهداری پیاز گل مریم در انبار 5/4 درجه سانتیگراد است.
- پیاز گل مریم باید در آفتاب کامل و در مکانی دور از باد کاشته شود.
- مقدار تولید پیازچه ها به زمان کاشت، عمق، فاصله کاشت و حاصلخیزی خاک بستگی دارد.
- زمان کاشت پیازها با توجه به اندازه آنها تعیین می شود.
- خاک مناسب برای کشت گل مریم باید سبک، حاصلخیز و با زهکشی خوب باشد.
- اگر آبیاری به موقع انجام نشود کیفیت گلهای تولید شده پایین می آید.
- وجین علف های هرز و کنترل آفات و بیماریها در پرورش گل مریم ضروری است.
- زمان برداشت گل برای بازارهای دور زمانی است که 2-1 گلچه تحتانی باز شده اند و برای بازارهای محلی زمانی است که نیمی از گلچه ها باز شده باشند.
منابع :
1- مهندس کاگر،م. کتاب پرورش گلها و گیاهان زینتی
گیاهی است بسیار معطر به طوری که اگر شب آنرا دراطاق خواب بگذارند خطرناک می باشد .درسطح زمین برگها به صورت ذرت قرار گرفته اند واز وسط آنها ساقه گل دهنده ای به طول 80سانتی متر بیرون می آید .سه چهارم این ساقه ازبرگهای کوتاه پوشیده ودر انتهای آن گلهای سفیدبه طور خوشه ای قرار گرفته اند .گلبرگها تقریبا گوشتی وستاره ای شکل می باشند .گلها ممکن است کم پر ویاپر پرباشند.
گلدهی:گل مریم بسته به فصل کاشت، در بهار، تابستان، پاییز و یا زمستان گل می دهد. در حالت عادی پیازی که در بهار کشت شده، گلدهی آن از اواسط تابستان شروع می شود که برحسب رقم گلدهی می تواند تا اواسط پائیز ادامه یابد. در مناطقی که زمستان زیاد سرد نیست و فصل سرما زود شروع نمی شود می توان پیاز مریم را در بهار دیرتر کاشت تا گیاهان در اوایل پائیز گل بدهند. برای تولید گل مریم در فصل سرما می توان از گلخانه ای با دمای حدود 18-16 درجه سانتیگراد استفاده نمود که پیازها پس از 8 هفته به گل خواهند نشست.
خاک :خاک مریم باید سبک ، شنی ، حاصلخیز و با زهکشی خوب باشد.pH مناسب خاک برای کاشت گل مریم 7-6 می باشد. در صورتی که خاک سنگین باشد برای داشتن رشد غده ای خوب لازم است ابتدا خاک اصلاح شود.
آبیاری:در طول دوره رشد، رطوبت خاک باید حفظ شود اگر خاک خشک باشد شاخ و برگ گیاه به رنگ، سبز یا آبی تیره در آمده و به علاوه کیفیت گل هم پایین می آید. مقدار آب لازم و دوره آبیاری به آب و هوا ، نوع خاک و میزان بارندگی بستگی دارد. در آبیاری مریم نباید زیاده روی کرد چون این گیاه به رطوبت حساس است. در خوزستان در فصل های بهار و تابستان آبیاری باید 4-3 روز در میان انجام شود و در فصل های پائیز و زمستان به صورت یک هفته در میان و در نهایت باید هر 15 روز یک بار باید گل مریم آبیاری شود.
دما:پیاز مریم به سرما حساس بوده و در زمستان باید از خاک خارج گردیده و در انبار نگهداری شود. اگر دمای هوا در فضای باز، بین 30-20 درجه سانتیگراد باشد میزان تولید پیاز به بالاترین مقدار خود می رسد. دمای بهینه نگهداری بوته مریم 5/29-5/15 درجه سانتیگراد می باشد و چون گیاه به سرما حساس است دمای پائین 10 درجه سانتیگراد به آن آسیب می رساند.
نیاز نوری : گل مریم نیاز به نور زیاد و کامل دارد و هرگز در سایه قادر به رشد نمی باشد.
روشهای کاشت مریم
در زمین و یا گلدان )1- کشت در زمین:تاریخ کاشت به اندازه پیازچه ها بستگی دارد. محل کاشت مریم باید مکانی کاملا آفتابی و دور از باد باشد. برای کاشت ردیفی با استفاده از فارور زمین را به صورت جوی پشته در می آورند. عمق کاشت باید طوری باشد که قسمت بالای پیاز به مقدار بسیار کمی با خاک پوشانده شود، بطوریکه نوک پیاز هم سطح خاک باشد. پیازچه های ریز بصورت سطحی به فاصله 20-15 سانتیمتر از هم کاشته می شوند و پیازچه های درشت، عمیق تر و به فواصل 25-20 سانتیمتر از یکدیگر کاشته می شوند. بعد از کاشت باید فوری آبیاری انجام شوند. در هنگام کاشت باید پیازهای درشت و رسیده را انتخاب نمود. پیازها را در بهار موقعی که هوا گرم می شود می کارند. گیاهان در هوای آزاد، در تابستان گل خواهند داد ولی اگر هدف تغییر دادن زمان گل دادن آنها باشد پیازها را در زمان های مختلف میتوان کاشت. چنانچه پیازها در فصل پاییز کشت شوند لازم است آنها را تا موقع کاشت، در انبار خنک در دمای 5/4 درجه سانتیگراد نگهداری نمود تا از جوانه زدن آنها جلوگیری شود.
2- روش کاشت در گلدان:برای کاشتن گل مریم در گلدان باید پیازهائی را که گل نداده اند، جدا کرده و آنها را در گلدان مملو از خاک تازه، مخلوط با خاک برگ، کاشت و در گلخانه سرد و یا در اتاق، بدون اینکه گلدانها را آبیاری کنند تا اواسط اسفند نگاهداری نمایند.
تغذیه: برای تولید گل مرغوب، گیاه به مواد غذایی زیادی نیاز دارد. کودهای پایه ( N.P.K) شامل: kg250 فسفات آمونیوم، kg160 سولفات پتاسیم و kg 165 اوره قبل از کاشت به هر هکتار زمین اضافه می شود. چون پیاز علاقه به کود دارد نباید زیاد عمیق کاشته شود عمق 3 سانتی متر کافی است و پس از سبز شدن هرچه به پیاز کود داده شود بهتر است. کودهای فسفره و ازته به صورت سرک همراه آب آبیاری و یا به صورت محلول پاشی 60-30 روز پس از کاشت مصرف می شوند کودهای میکرو، سکوسترون آهن و کودهای مایع نیز به صورت محلول پاشی و همراه آب آبیاری استفاده می شوند.
کمبود ازت و فسفر باعث کم شدن تعداد برگها می شود در حالی که زیادی این دو عنصر باعث افزایش تشکیل پیاز و تعداد آنها می گردد. ازت باعث زیاد شدن تولید پیازچه هائی که کمتر از 2 سانتیمتر قطر دارند می شود ولی بر تعداد پیازهای گل دهنده اثری ندارد. مصرف کودهای آلی به تنهائی، باعث ازدیاد تولید غده های بزرگتر از 6 سانتیمتر می شود. به منظور تولید پیاز های درشت گل دهنده لازم است گیاه به مقدار کافی پتاسیم دریافت کند. در پرورش گل مریم از کود مرغی به مقدار 1 تا 2 تن در هکتار نیز استفاده می کنند. این کود همراه با آب آبیاری به زمین اضافه می شود. ابتدا کود مرغی را در گودالها و حوضچه های بزرگ با آب مخلوط می کنند که بعد از انجام عمل تخمیر ، شیره ای بدست می آید (شیره کود) که از آن برای تغذیه گیاه استفاده می کنند.
برداشت :90 تا 100 روز بعد از کاشت پیاز، گل مریم آماده برداشت است. برداشت گل برای مصارف بازارهای دوردست، زمانی انجام می گیرد که پائین ترین جفت گلچه ( 2-1 گلچه انتهائی) باز شده باشند و برای مصارف محلی وقتی برداشت گل انجام می شود که نیمی از گلچه ها باز شده اند.
آفات ، بیماری ها و علف های هرز مهم :
کنه ها از جمله آفات مهم گل مریم هستند و در شرایطی که فاصله کاشت خیلی کم و تراکم کشت بالا باشد به گل مریم خسارت وارد کرده و باعث قهوه ای شدن جوانه انتهائی می شوند. تریپس ها و شته ها نیز از جمله آفات مهم این گل محسوب میشوند.
برخی علف های هرز مانند اویارسلام، پنیرک و پیچک هم به گل مریم خسارت وارد می کنند که لازم است به منظور جلوگیری از خسارات آنها، این علف ها به وسیله کارگر در دو تا سه مرحله وجین شوند. اگر میزان آلودگی مزرعه زیاد باشد تا چهار نوبت هم وجین علف های هرز انجام می شود.
نکات:
- دمای مناسب برای نگهداری پیاز گل مریم در انبار 5/4 درجه سانتیگراد است.
- پیاز گل مریم باید در آفتاب کامل و در مکانی دور از باد کاشته شود.
- مقدار تولید پیازچه ها به زمان کاشت، عمق، فاصله کاشت و حاصلخیزی خاک بستگی دارد.
- زمان کاشت پیازها با توجه به اندازه آنها تعیین می شود.
- خاک مناسب برای کشت گل مریم باید سبک، حاصلخیز و با زهکشی خوب باشد.
- اگر آبیاری به موقع انجام نشود کیفیت گلهای تولید شده پایین می آید.
- وجین علف های هرز و کنترل آفات و بیماریها در پرورش گل مریم ضروری است.
- زمان برداشت گل برای بازارهای دور زمانی است که 2-1 گلچه تحتانی باز شده اند و برای بازارهای محلی زمانی است که نیمی از گلچه ها باز شده باشند.
منابع :
1- مهندس کاگر،م. کتاب پرورش گلها و گیاهان زینتی
تمام ارسالهایم تجربه گذشته ام است و دیدم نسبت به بهبودی تغییر کرده است و اینها نیست